Een koude oorlog

Een van de meest tumultueuze Elfstedentochten vond plaats op 3 februari 1954, vandaag exact 60 jaar geleden. Over deze Tocht der Tochten, die door Jeen van den Berg gewonnen is in een toptijd, die pas in 1985 door Evert van Benthem verbeterd zou worden, is een zeer leesbaar boek geschreven: "Een koude oorlog".

In het boek "Een koude oorlog" reconstrueert Dirk Vellenga de Elfstedentocht van 1954. De herinnering aan het tumultueuze verloop van deze wedstrijd bezorgt een aantal van de schaatsers die vooraan meestreden zelfs na vijftig jaar nog een kille huivering.
De auteur verzamelde de stof voor dit boek door de grote namen van toen (Jeen van den Berg, Anton Verhoeven, Jan Charisius, Aad de Koning, Jeen Nauta en vele anderen) op te zoeken en hun anekdotes, ontberingen en snoeverij te noteren voordat dit onmogelijk is geworden. Daarnaast bestudeerde hij nauwgezet de onlangs vrijgegeven archieven van de Elfstedenvereniging en een groot aantal andere bronnen.
Uit al dit materiaal kneedde Vellenga het uiterst levendige beeld van een wedstrijd: van de voorbereidingen, de nerveuze nacht voor de tocht, de kleding, het eten en drinken tot en met de animositeit in het schaatserspeloton vol koppige eenlingen die elkaar voor geen cent vertrouwen.

"Een koude oorlog" is geschreven vanuit een consequent vertelperspectief dat de illusie biedt dat alles zich voltrekt terwijl je het boek leest. Terloops ontstaat een haarscherp beeld van een tijd: een beeld van het dagelijks leven waarin de radio nog grotendeels de collectieve ervaring bepaalt, de geur van soberheid en zuinigheid die over alles hangt, de botsing tussen amateurisme en professionalisme (1954 is ook het jaar waarin Nederland profvoetbal krijgt). En hoe de schrijver daar zelf, aanwezig als jongetje van zes, tussen staat. Op 3 februari 1954 begint zijn bewuste leven.
Vandaag werd bekend, dat er een onbekende film is opgedoken van de Elfstedentocht van 1954.

In 1956 werd er weer een Elfstedentocht gehouden, waarbij de vijfkoppige kopgroep hand in hand over de finish ging.

Dat er niet werd gesprint is alleen te begrijpen als men weet, dat Aad de Koning, Jeen Nauta en Anton Verhoeven in 1954 ook in de kopgroep hadden gezeten. Jan van den Hoorn en Maus Wijnhout sloten zich als "nieuwkomers" bij het Pact van Vrouwbuurstermolen aan, dat als voornaamste doel had te voorkomen, dat Jeen van den Berg opnieuw de Tocht der Tochten zou winnen.
De vijf werden niet als winnaars erkend. De koude oorlog van 1954 bleef voortduren. Tussen de neven Jeen Nauta en Jeen van den Berg is het nooit meer goed gekomen.